تفاوت و اثر حرکت وضعی زمین و حرکت انتقالی زمین
تفاوت حرکت وضعی زمین و حرکت انتقالی زمین چیست؟
حرکت وضعی زمین و حرکت انتقالی زمین چیست: چرخش زمین حول محور عمودی خود را حرکت وضعی می‌نامند. گردش زمین دورِ خورشید، حرکت انتقالی نام دارد. زمین با سرعتی بیش از ۱,۶۰۰ کیلومتر بر ساعت حول محور خود در چرخش است و هم‌زمان با سرعت بیش از ۱۰۷,۰۰۰ کیلومتر بر ساعت دور خورشید می‌گردد. حرکت وضعی و حرکت انتقالی زمین در زندگی انسان‌ها و دیگر موجودات زمین نقشی حیاتی دارند.
اثر حرکت وضعی (چرخش زمین به دور خود)
چرخش زمین به دور خود یا همان حرکت وضعی زمین، مبنای محاسبه شبانه‌روز است. هر بار که زمین حول محور عمودی خود یک دور کامل می‌‌زند، یک شبانه‌روز (تقریبا ۲۴ ساعت) به پایان می‌رسد. حرکت وضعی زمین سبب می‌شود تا ما در هر شبانه‌روز اوقات مختلفی مثل صبح، ظهر، عصر و شب و طلوع و غروب داشته باشیم. حرکت وضعی زمین به گردش هوا در جو زمین و جریان یافتن آب اقیانوس‌ها منجر می‌شود. ضمنا اگر زمین حرکت وضعی نداشت (یعنی به دور خود نمی‌چرخید) و فقط دور خورشید می‌چرخید، هر شبانه روز به اندازه چند ماه فعلی طول می‌کشید زیرا نیمی از زمین شش ماه از سال در روشنایی نسبی و شش ماه از سال در تاریکی نسبی می‌بود. در واقع، علت به وجود آمدن شب و روز در زمین و دیگر سیارات، حرکت وضعی زمین و دیگر سیارات است. در عین حال، شیب محوری زمین و نیز حرکت انتقالی زمین در نحوه تغییر شب و روز و مدت آن در مناطق مختلف زمین موثر است.
سرعت چرخش زمین دور خود
سرعت حرکت وضعی زمین روی خط استوا ۱,۶۷۴ کیلومتر بر ساعت است. طبیعتا هرچه به‌سمت قطب جنوب و قطب شمال پیش برویم از سرعت حرکت وضعی زمین کاسته می‌شود.
مطلب مرتبط: چرا سرعت چرخش زمین در استوا بیشتر از قطب شمال و جنوب است؟
اثر حرکت انتقالی (چرخش زمین به دور خورشید)
حرکت زمین به دور خورشید یا همان حرکت انتقالی، مبنای محاسبه سال است. هر دور کامل زمین حول خورشید حدود ۳۶۵ روز طول می‌کشد. مدار گردش زمین به دور خورشید اندکی بیضی است و لذا فاصله زمین تا خورشید طی سال تغییرات کمی دارد. لذا حرکت انتقالی زمین در پیدایش فصل‌ها تاثیر چندانی ندارد. علت اصلی پیدایش فصل‌ها انحراف محوری تقریبا ۲۳.۵ درجه‌ای زمین است. البته اگر زمین حرکت انتقالی نداشت، انحراف محوری زمین به‌تنهایی نمی‌توانست به شکل کنونی باعث پیدایش و تغییر فصل ها شود.
مطلب مرتبط: علت پیدایش فصل‌ها و تغییر فصل‌ها
سرعت حرکت انتقالی زمین (سرعت چرخش زمین دور خورشید)
سرعت حرکت انتقالی زمین حدود ۱۰۷,۲۰۰ کیلومتر بر ساعت است.
اگر زمان حرکت انتقالی و حرکت وضعی جابه‌جا شود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر زمانِ حرکت انتقالی و حرکت وضعی زمین جابه‌جا می‌شد، نتیجتاً مدت‌‌زمانِ شبانه‌روز و سال در زمین نیز جابه‌جا می‌شد؛ یعنی در آن‌صورت هر شبانه‌روز در زمین تقریبا معادل ۳۶۵ روزِ فعلی طول می‌کشید اما هر سال تنها معادل ۲۴ ساعتِ فعلی به طول می‌انجامید؛ به عبارت دیگر، روزهای زمین بسیار طولانی‌تر از سال‌هایش می‌شد!
جالب است بدانیم که سیاره زهره یا ناهید در «منظومه شمسی» چنین وضعیتی دارد، یعنی سال‌هایش کوتاه‌تر از روزهایش است! سیاره زهره در هر ۲۴۳ روز زمینی یک‌بار حول محورش می‌چرخد، یعنی هر شبانه‌روز در زهره معادل ۲۴۳ روز زمینی است. اما مدت هر بار گردش زهره حول خورشید ۲۲۵ روز است، یعنی هر سال در زهره تقریبا ۲۲۵ روز زمینی طول می‌کشد. لذا یک شبانه‌روزِ زهره طولانی‌تر از یک‌سال آن است.