ویژگی‌های میماس قمر زحل

ویژگی‌های میماس قمر زحل: میماس (Mimas) از بین هفت قمر بزرگ زحل، داخلی‌ترین آن‌ها است یعنی به زحل نزدیک‌تر است. فاصله میماس از زحل حدود ۱۸۵,۰۰۰ کیلومتر و شعاع میماس ۳۹۶.۴ کیلومتر است و دوازدهمین قمر بزرگ منظومه شمسی محسوب می‌شود (البته یادآوری می‌کنیم که زحل تا بدین لحظه ۱۴۶ قمر دارد و ممکن است درآینده قمرهای بیشتری نیز حول آن کشف شوند). ضمنا میماس هرچند قمر نسبتا کوچکی است، کروی است که از نظر سیاره‌شناسان، ویژگی عجیبی است. میماس در کمتر از یک روز زمینی، زحل را دور می‌زند. یکی از ویژگی‌های بارز میماس دهانه برخوردی بسیار بزرگی است که هرشل نام دارد و قطر آن ۱۳۰ کیلومتر یعنی معادل یک‌سوم قطر خود قمر است. در ادامه ویژگی‌های میماس قمر زحل را با جزییات بیشتری بررسی می‌کنیم.

---

ویژگی‌های میماس قمر زحل

ویژگی‌های میماس را از چند منظر می‌توان بررسی کرد. شکل ظاهری میماس، مدار گردش میماس، سطح میماس و بویژه دهانه‌های برخوردی آن و نیز ترکیبات سازنده‌ی میماس از ویژگی‌های جالب‌توجه قمر مذکور هستند.

دمای میماس

میماس چگالی کمی دارد که نشان می‌دهد بیشتر جرم میماس از یخ است و تنها کمی ترکیبات سنگی دارد. میماس احتمالا سطح منجمدی دارد که دمای آن حدود ۲۰۹ درجه سانتی‌گراد است.

---

دهانه‌های برخوردی میماس

همانطور که از عکس‌ها پیداست، سطح میماس پر از دهانه‌های برخوردی است اما در میان آن‌ها یکی که بزرگتر است جلب توجه می‌کند. قطر دهانه مذکور حدود ۱۳۰ کیلومتر است و چون هرشل آن‌را کشف کرد، دهانه یادشده ‌را هرشل نامیدند.

بارزترین ویژگی میماس دهانه برخوردی بزرگی موسوم به هرشل با قطر تقریبا ۱۳۰ کیلومتر (حدود یک‌سوم قطر خود این قمر) است. دیواره‌های دهانه حدود ۵ کیلومتر بلندتر از سطح اطراف است و عمق دهانه در داخل آن حدود ۱۰ کیلومتر است. در مرکز دهانه کوهی به ارتفاع ۶.۴ کیلومتر جای دارد که تقریبا هم‌اندازه اورست است.

عجیب است که برخورد شدید جرمی آسمانی با میماس در گذشته‌های دور که دهانه هرشل را پدید آورده است، چرا خود میماس را متلاشی نکرده است. روی میماس، در سمت مخالف دهانه هرشل، شکستگی‌هایی دیده می‌شود که نشان می‌دهد برخورد شدید بوده و می‌توانسته خود قمر را متلاشی کند. سایر نواحی میماس نیز پوشیده از دهانه‌های برخوردی‌ است اما هیچ‌‌کدام‌شان به بزرگی هرشل نیستند و ضمنا همه آن‌ها یک‌شکل نیستند. بیشتر قسمت‌های میماس دهانه‌هایی با عرض بیش از ۴۰ کیلومتر دارند اما نزدیک قطب جنوب میماس، دهانه‌های بسیار کمی را می‌توان یافت که عرض‌شان از ۲۰ کیلومتر بیشتر باشد. دانشمندان دقیقا نمی‌دانند که چه عاملی سبب شده است دهانه‌ها چنین متفاوت و غیریکنواخت باشند.

---

مدار گردش میماس

میماس ظاهرا مواد موجود بر سر راه خود را تا حد زیادی پاک‌سازی کرده است، طوری که بین عریض‌ترین حلقه‌های زحل یعنی حلقه A و B مسیری به‌ عرض ۴۸۰۰ کیلومتر گشوده است که به آن شکاف کاسینی می‌گویند. البته مشاهدات کاوشگر کاسینی نشان می‌دهد هنوز هم در شکاف کاسینی موادی باقی مانده است اما چنان پراکنده‌اند که شکاف از دور عملاً خالی و تاریک به نظر می‌رسد.

میماس با دو قمر مجاورش یعنی «دیون» و «انسلادوس»، رزونانس دارد؛ یعنی وقتی قمرهای مذکور ضمن گردش در مدارشان به مجاورت هم می‌رسند، گرانش آن‌ها بر یکدیگر تاثیر می‌نهد و سرعت‌شان افزایش می‌یابد و وقتی مجددا از هم فاصله می‌گیرند، سرعت‌شان کمتر می‌شود.

انسلادوس و بویژه میماس بر چند قمر کوچکتری که بین مدار آن‌دو در گردشند، تاثیر می‌نهند و حرکت آن‌ها را مختل می‌کنند، زیرا از آن‌ها بزرگترند و درنتیجه، گرانش آن‌دو بر حرکت قمرهای کوچکتر در مدارشان تاثیر می‌گذارد. قمرهای کوچکتر عبارتند از: متون (Methone) با ‌قطر ۳ کیلومتر، پالن (pallene) با قطر ۵ کیلومتر و آنته (Anthe) با قطر ۲ کیلومتر که همگی بین میماس و انسلادوس جای دارند.

برای مثال، میماس در مقایسه با متون جرم بسیار بیشتری دارد، لذا وقتی میماس و متون به مجاروت هم می‌رسند، جاذبه میماس، متون را تا حدود ۲۰ کیلومتر سمت خود می‌کشد و بدین‌سان بر مدار گردش متون تاثیر می‌نهد. پالین و آنتی از متون هم کوچکترند، پس تاثیر میماس بر آن‌ها بیشتر است.

به سه قمر بسیار کوچک مذکور که بین دو قمر بزرگ میماس و انسلاودس در گردش هستند، آلکینوئید (Alkynoide) می‌گویند و چون بسیار کوچکند، رصدشان بسیار سخت است.

---

ویژگی عجیب: میماس، کوچک اما کروی است

میماس قمر به‌نسبت کوچکی است اما تقریبا کروی است. کروی بودن میماس ویژگی عجیبی است، زیرا اجرام آسمانی تنها زمانی به کره کامل تبدیل می‌شوند که جرم کافی و درنتیجه گرانش کافی داشته باشند. وقتی جسمی مثل سیاره یا قمر جرم کافی داشته باشد، جاذبه یا گرانش آن نیز باندازه کافی قوی خواهدبود. آنگاه نیروی جاذبه، تمام ذرات سازنده‌ی آن جسم را یکسان و از تمام جهات به‌سمت مرکز می‌کشد و نتیجتاً جسم بشکل کره درمی‌آید.

احتمالا میماس کوچکترین جرم آسمانی منظومه شمسی است که به‌رغم کوچکی‌اش تقریبا کروی است. شاید اگر میماس کمی کوچکتر می‌بود نمی‌توانست به کره کامل تبدیل شود. علت کروی بودن میماس یکی از موضوعات پژوهشی دانشمندان بوده است.

---

جدول ویژگی‌های میماس قمر زحل

نام قمر	میماس
سیاره مرکزی	زحل
جرم میماس	۳.۷×۱۰۱۹ کیلوگرم
شعاع استوایی	۱۹۶ کیلومتر
چگالی متوسط	۱.۱۷ گرم بر سانتی‌متر مکعب
میانگین فاصله از زحل	۱۸۵,۵۲۰ کیلومتر
مدت حرکت وضعی	۰.۹۴۲۴۲۲ روز زمینی
مدت گردش حول زحل	۰.۹۴۲۴۲۲ روز زمینی
میانگین سرعت شعاعی	۱۴.۳۲ کیلومتر بر ثانیه
مرکزگریزی مداری	۰.۰۲۰۲
شیب مداری	۱.۵۳ درجه
سرعت گریز	۰.۱۶۱ کیلومتر بر ثانیه
قدر ظاهری	۱۲.۹
میانگین دمای سطح	۲۰۰ درجه سانتی‌گراد