دانستنی‌های جالب علمی گوناگون
دانستنی‌های جالب علمی گویا تمامی ندارند. به هر گوشه هستی که می‌نگریم، عجایب و شگفتی‌های آفرینش و نشانه‌های قدرت خداوند را می‌بینیم. آنچه در ادامه می‌خوانید، گزیده‌ای از دانستنی‌های جالب علمی در موضوعات گوناگون از جمله نجوم و کیهان‌شناسی، زیست‌شناسی، حیوانات و گیاهان، مواد و فیزیک و شیمی است. پیشنهاد می‌کنیم آنها را با دقت بخوانید و هر بخش را که بیشتر علاقه‌مند بودید، پیگیری کنید و درباره آن اطلاعات بیشتری به دست آورید، باشد که روزی برای شما و جامعه‌مان مفید واقع شود. ما نیز در بعضی از قسمت‌ها، مطالب مرتبط و تکمیلی پیشنهاد داده‌ایم تا اگر مایل بودید، با مراجعه به نشانی مربوطه در همین تارنما آنها را مطالعه کنید. مطالب را بر حسب موضوع فهرست کردیم تا دسترسی به موضوعات مورد علاقه برای‌تان آسان‌تر باشد.
دانستنی‌های جالب علمی: کیهان و فضا
- طبق برخی برآوردها، در آن بخش از عالَم که در محدوده‌ی دید ما است، حدود ۲ تریلیون کهکشان وجود دارد و خدا می‌داند که فراتر از آن چه می‌گذرد!
- کهکشان ما یعنی راه شیری پیوسته با سرعت ۲.۱ میلیون کیلومتر در ساعت در فضای وسیع کیهان حرکت می‌کند.
- وقتی به ستاره‌ها و یا کهکشان‌ها می‌نگرید، در واقع گذشته‌ی آنها را تماشا می‌کنید و نه زمان حال آنها را، زیرا آنها چنان از ما دور هستند که سال‌ها طول می‌کشد تا نورشان به زمین برسد. برای مثال، فاصله کهکشان چرخ گاری از زمین ۴۹۶ میلیون سال نوری است (عکس زیر). پس وقتی با تلسکوپ به کهکشان چرخ گاری می‌نگرید، در واقع ۴۹۶ میلیون سال پیشِ آن را نظاره می‌کنید، زیرا نوری که ۴۹۶ میلیون سال قبل از آن کهکشان منتشر شده بود، تازه حالا به زمین رسیده است!
- هیدروژن و هلیوم فراوان‌ترین عناصر موجود در عالَم هستند. سهم هیدرژن ۷۳ درصد و سهم هلیوم ۲۵ درصد است. سهم سایر عناصر تنها ۲ درصد است. اکسیژن با تنها ۰.۰۵ درصد جایگاه سوم را دارد و نئون، نیتروژن، کربن و سیلیسیم به‌ترتیب در رتبه‌های بعدی هستند.
- بررسی‌های جدید نشان می‌دهد که عالَم (کیهان) با سرعتی بیش از سرعت نور، بی‌وقفه در حال انبساط است و وسعت می‌یابد. سرعت انبساط کیهان ۶۷.۵ کیلومتر بر ثانیه بر مگاپارسک است (هر مگاپارسک تقریبا ۳۰.۹ تریلیون کیلومتر است). کشف اخیر، دانشمندان را شگفت‌زده کرده است.
وَالسَّمَاءَ بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ ﴿سوره مبارکه ذاریات، آیه ٤٧﴾
و ما آسمان را با قدرت بنا کردیم، و همواره آن را وسعت می‌بخشیم! (ترجمه آیت الله مکارم شیرازی)
دانستنی‌های جالب علمی: ستاره‌ها
- پرستاره‌ترین کهکشانی که اخترشناسان تاکنون کشف کرده‌اند، IC 1101 نام دارد که حاوی تقریبا ۱۰۰ تریلیون ستاره است! برای مقایسه، خوب است بدانیم که طبق برآوردهای فعلی، کهکشان ما یعنی راه شیری حدود ۱۰۰ میلیارد تا ۴۰۰ میلیارد ستاره دارد. بعضی از کهکشان‌ها نیز بی‌ستاره هستند.
- بعضی از ستاره‌ها در پایان زندگی‌شان به ستاره نوترونی تبدیل می‌شوند. ستاره‌های نوترونی بسیار فشرده و متراکم هستند و اکثر جِرم آنها را نوترون‌ها تشکیل می‌دهند. اگر قطعه‌ای به کوچکی یک حبه قند را از ستاره نوترونی جدا کنید و به زمین بیاورید، جِرم آن روی زمین بیش از یک تریلیون کیلوگرم خواهدبود!
- بعضی از ستاره‌های نوترونی ۶۰۰ بار در ثانیه دور خود می‌چرخند!
- جاذبه ستاره نوترونی ۱۰ میلیارد برابر قوی‌تر از جاذبه زمین است. اگر جسمی را بر فراز ستاره نوترونی از آسمان رها کنید، با سرعت تقریبا ۱۵۰,۰۰۰ کیلومتر در ثانیه (تقریبا نصف سرعت نور) روی سطح ستاره سقوط می‌کند.
- ستاره‌های بسیار بزرگ پس از پایان زندگی‌شان به سیاه‌چاله‌های ستاره‌ای تبدیل می‌شوند. گرانش و جاذبه سیاه‌چاله چنان قوی است که حتی نور را نیز به درون خود می‌کشد. درنتیجه، هیچ نوری از سیاه‌چاله منتشر یا منعکس نمی‌شود و ما خودِ سیاه‌چاله‌ها را نمی‌بینیم. اخترشناسان سیاه‌چاله‌ها را از روی تاثیری که بر محیط اطراف‌شان می‌نهند، شناسایی می‌کنند.
- ستاره‌ها در اصل رنگ‌های مختلف دارند. علت تفاوت رنگ ستاره‌ها دمای متفاوت آن‌هاست. داغ‌ترین ستاره‌ها آبی و کم‌دماترین ستاره‌ها سرخ هستند.
- به بزرگترین ستاره‌ها فراغول می‌گوییم که قطرشان معمولا بیش از ۱۰۰۰ برابر قطر خورشید است و بعضی از آنها میلیون‌ها بار از خورشید تابنده‌تر هستند!
- ستاره‌های مغناطیسی (مگنتار) نوعی ستاره نوترونی هستند که برآورد می‌شود میدان مغناطیسی‌شان هزار تریلیون بار قوی‌تر از میدان مغناطیسی زمین باشد.
- سحابی اسکیمو در صورت فلکی جوزا شبیه اسکیمویی است که کلاه خزدار به سر دارد و به همین سبب بدین‌نام می‌خوانندش.
شگفتی‌های علمی: زمین و سیاره‌ها
- اکنون که این متن را می‌خوانید، زمین تقریبا با سرعت ۱۶۰۰ کیلومتر در ساعت به‌دور خود می‌چرخد و هم‌زمان با سرعت ۱۰۷,۰۰۰ کیلومتر در ساعت در حال گردش دورِ خورشید است (اطلاعات بیشتر). هم‌زمان، خورشید نیز با سرعت ۸۲۸,۰۰۰ کیلومتر بر ساعت حول مرکز کهکشان راه شیری در گردش است و با نیروی گرانش قدرتمندش تمام منظومه شمسی را با خود همراه می‌کند.
- زمین مثل آهن‌ربا میدان مغناطیسی دارد. میدان مغناطیسی با ایجاد پوششی نامرئی و منعطف موسوم به مغناطیس‌سپهر (مگنتوسفر)، مانع می‌شود ذرات خطرناک و پرانرژی خورشید به سطح زمین برسند.
- در خسوف یا ماه‌گرفتی، سایه زمین روی ماه می‌افتد. اما در کسوف یا خورشیدگرفتگی، سایه ماه روی بخشی از زمین می‌افتد.
- روزهای سیاره زهره (ناهید) از سال‌هایش طولانی‌تر است زیرا چرخش زهره حول محورش ۲۴۳ روز و گردش زهره حول خورشید ۲۲۵ روز طول می‌کشد.
- سطح مریخ (بهرام) قرمز است چون پوشیده از اکسید آهن (Fe۲O۳) یا همان زنگ آهن است. ذرات اکسید آهن حتی در جو مریخ نیز شناور هستند. لذا اگر روی مریخ بایستید و به آسمان نگاه کنید، آسمان را به رنگ نارنجی روشن می‌بینید.
- «مشتری»، «زحل»، «اورانوس» و «نپتون» سیاره‌های گازی هستند. آنها پوسته یا سطح جامد ندارند بلکه فقط حاوی جو، گوشته و هسته هستند. تصاویری که از آنها می‌بینید، در واقع جو یا اتمسفرشان است.
- نپتون جو بسیار ناپایدار و متلاطمی دارد و گاهی بادهایی با سرعت ۲۱۰۰ کیلومتر بر ساعت، جو نپتون را درمی‌نوردد.
- چهار سیاره گازی بسیار از خورشید دورند و گرمای اندکی به آنها می‌رسد اما جو فوقانی همگی بسیار داغ است. دانشمندان هنوز علت چنین پدیده عجیبی را نمی‌دانند.
- احتمالا در جو مشتری و زحل الماس می‌بارد، زیرا فشار و گرمای شدید، عنصر کربن را به الماس تبدیل می‌کند و حتی ممکن است آن‌را به حالت مایع در‌آورد.
دانستنی‌های جالب علمی: خورشید
- خورشید کُره‌ی متراکمی از گاز است، لذا برخلاف زمین، هیچ سطح جامدی ندارد. ضمنا جو خورشید لایه‌های مختلف دارد که فقط یکی از آنها موسوم به نورسپهر (فوتوسفر) را میتوان با چشم دید. دمای نورسپهر حدود ۵۵۰۰ درجه سانتی‌گراد اما دمای هسته خورشید حدود ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ درجه سانتی‌گراد است!
- خورشید طی پدیده هم‌جوشی هسته‌ای، هر ثانیه ۶۲۰ میلیون تُن هیدروژن می‌سوزاند و در عوض، ۵۹۶ میلون تن هلیوم تولید می‌کند. باقیمانده‌ی جِرمِ مواد نیز به‌شکل گرما و نور آزاد می‌شود. نور و گرمای خورشید و سایر ستارگان نتیجه چنین واکنش‌هایی است.
- خورشید نزدیک‌ترین ستاره به زمین است و تقریبا ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ کیلومتر با ما فاصله دارد. حدود ۸ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول می‌کشد تا پرتوهای خورشید به زمین برسند. پس، هر بار که به خورشید می‌نگرید، در واقع گذشته‌ی خورشید یعنی ۸ دقیقه و ۲۰ ثانیه‌ی قبلِ آن‌را می‌بینید!
- خورشید نیز حرکت وضعی دارد، یعنی دور محورش می‌چرخد و هر ۲۵ روز تا ۳۵ روز، چرخش خود را کامل می‌کند.
دانستنی‌های جالب علمی: بدن انسان
- مغز انسان حدود ۱۰۰ میلیارد سلول عصبی دارد و از پیشرفته‌ترین ابررایانه‌های امروزی نیز قوی‌تر و سریعتر کار می‌کند. سرعت انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و اعضای بدن انسان بسته به قطر و پوشش آکسون‌ها از ۰.۵ متر تا ۱۰۰ متر در ثانیه (تا ۲۴۱ کیلومتر در ساعت) متغیر است.
- مغز انسان می‌تواند حدود ۱۰,۰۰۰ بوی متفاوت را در فضایی به کوچکی چند سانتی‌متر مربع تشخیص دهد.
- نرمش و ورزش علاوه بر بدن برای مغز نیز مفید است. تمرین‌های هوازی نرخ ضربان قلب را افزایش می‌دهد و جریان خون در مغز را تسریع می‌کند. وقتی نرخ پمپاژ خون به مغز افزایش می‌یابد، اکسیژن بیشتری وارد جریان خون وارد می‌شود و اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسد.
- ظرفیت یا وضوح تصاویری که چشم انسان ثبت می‌کند، معادل ۵۷۶ مگاپیکسل است!
- قلب انسان تنها ماهیچه‌ای است که هرگز از کار کردن خسته نمی‌شود. قلب روزانه تقریبا ۱۱۵,۰۰۰ بار می‌تپد و در مجموع حدود ۷۶۰۰ لیتر خون را در بدن به گردش درمی‌آورد.
- کوچکترین استخوان بدن انسان، استخوان رکابی نام دارد که درون گوش میانی است.
- طول تمام رگ‌های بدن انسان در مجموع حدود ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر یعنی بیش از دو برابر طول خط استوا است! طول خط استوا تنها ۴۰,۰۷۵ کیلومتر است.
- مو و ناخن انسان تابستان‌ها سریعتر رشد می‌کند زیرا گرما گردش خون را تسریع می‌کند و مواد مغذی بیشتری به مو و ناخن می‌رسد. ضمنا ناخن‌ها روزها سریعتر از شب‌ها رشد می‌کنند.
- حس چشایی انسان می‌تواند حدود ۱۰۰,۰۰۰ طعم و مزه را از هم تشخیص دهد.
- هر انسان بوی مخصوصی دارد که مثل اثر انگشت او منحصربه‌فرد است. فقط دوقلوهای مادرزاد، بوی مشابه دارند.
- حس بویایی خانم‌ها قوی‌تر از حس بویایی آقایان است.
شگفتی‌های علمی: گیاهان و قارچ‌ها
- نرخ رشد گیاه بامبو حیرت‌انگیز است. بامبو روزانه ۸۹ سانتی‌متر رشد می‌کند که تقریبا معادل ۴ سانتی‌متر در ساعت است!
- بزرگترین جانداری که بشر تاکنون کشف کرده است، بوته پهن‌پیکری از گیاه زیرآبی پوزیدونیای استرالیا (Posidonia Austrails) است که در آب‌های کم‌عمق خلیج کوسه در استرالیای غربی روییده و فضایی به وسعت ۱۸۰ کیلومتر مربع را پوشانده است.
- از دیگر دانستنی‌های جالب علمی، دومین جاندار بزرگ دنیا (پس از گیاه پوزیدونیا) است و آن، قارچی از گونه آرمیلاریا سولیدیپس (Armillaria Solidipes) در ایالت اورگن آمریکاست که فضایی به مساحت ۱۰ کیلومتر مربع را در بر گرفته است. سن قارچ مذکور بیش از ۲۴۰۰ سال است.
دانستنی‌های جالب علمی: حیوانات (جانوران خشکی)
- خفاش‌ها موانع و طعمه‌ها را با کمک پژواک علائم صوتی پیدا می‌کنند. آنها ابتدا امواج صوتی مافوق‌صوت منتشر می‌کنند که گوش انسان قادر به شنیدن‌شان نیست. امواج مافوق‌صوت به اجسام و موانع اطراف برخورد می‌کند و منعکس می‌شود. گوش خفاش، با دریافت پژواک صداها نوع جسم و فاصله آن را تشخیص می‌دهد.
- پوست آفتاب‌پرست حاوی سلول‌های ویژه‌ای است که هر کدام رنگ‌دانه‌های خاص خود را دارند. دستگاه عصبی آفتاب‌پرست در وضعیت‌های مختلف، سلول‌های رنگیِ خاصی را باز یا بسته می‌کند و بر همان اساس، رنگ پوست آفتاب‌پرست عوض می‌شود.
- پوست خرس قطبی در اصل سیاه است اما زیر خزهایش پنهان می‌ماند. جالب است بدانیم که خزهای روی پوست خرس قطبی نیز در اصل سفید نیستند بلکه نیمه‌شفاف هستند اما وقتی نور به آنها می‌تابد و منعکس می‌شود، سفید به نظر می‌رسند.
- خرطوم فیل حدود ۱۵,۰۰۰ قطعه ماهیچه دارد! فیل‌ها از خرطوم‌شان برای مکیدن آب استفاده می‌کنند و هر بار می‌توانند ۸ لیتر آب درون خرطوم‌شان نگه دارند. آنها هنگام شنا کردن خرطوم خود را بیرون از آب نگه می‌دارند تا بتوانند نفس بکشند.
- خال‌های روی پوست پلنگ مثل اثر انگشت انسان، منحصربه‌فرد است. هر پلنگ را میتوان از روی الگوی خال‌هایش شناسایی کرد.
- دلفین‌ها جانوران باهوشی هستند. بعضی از گونه‌ها چهره‌شان را در آینه تشخیص می‌دهند. برخی دیگر، اسفنج‌های دریایی را روی پوزه‌شان قرار می‌دهند تا هنگام جستجوی ماهی‌ها در میان صخره‌های تیز و خطرناک، آسیب نبیند.
- ببرها با تارهای صوتی‌شان صداهای متنوع مثل غرغر، پوف و هیس تولید می‌کنند که احتمالا هر کدام برای منظور خاصی استفاده می‌شود.
دانستنی‌های جالب علمی: آبزیان
- هشت‌پا (اختاپوس) نه فقط رنگ پوست خود بلکه حتی شکل و بافت پوستش را هم می‌تواند تغییر دهد و چنان در محیط استتار کند که حتی از نزدیک نیز قابل تشخیص نباشد (مطالعه درباره استتار هشت‌پا یا اختاپوس).
- عروس دریایی مغز و قلب و خون و استخوان ندارد، اما با کمک سیستم عصبی ساده و گیرنده‌هایش نور، لرزش و مواد شیمیایی موجود در آب را تشخیص می‌دهد. عروس‌های دریایی با کمک همین قابلیت‌ها و نیز با حس کردن گرانش زمین، می‌توانند مسیرشان را در آب پیدا کنند. آنها اکسیژن را از طریق پوست ژله‌مانندشان جذب می‌کنند و لذا به ریه و قلب یا حتی به خون نیاز ندارند. بعضی از آنها حتی چشم و دندان هم ندارند بلکه موهای نازکی دارند که بوسیله آنها غذا را سمت خود می‌کشند و گاز می‌گیرند.
شگفتی‌های علمی: پرندگان
- تنها پرنده‌ای که می‌تواند عقب‌عقب پرواز کند، مرغ مگس‌خوار است. مرغ مگس‌خوار می‌تواند در موقعیت‌های مختلف با سرعت ۷۲۰ تا ۴۵۰۰ بار در دقیقه بال بزند!
- خروس هنگام بانگ زدن، گردنش را به عقب خم می‌کند و با این کار، مجرای گوش خود را کاملا می‌پوشاند تا صدای بلندش به گوش‌اش آسیب نرساند.
- فلامینگوها وقتی متولد می‌شوند، خاکستری هستند اما کانتاگزانتینِ موجود در آبزیانی که می‌خورند سبب می‌شود پرهای‌شان تدریجا صورتی شود.
- بعضی از ماهی‌ها، گیاهان و حشره‌ها پروتئین‌های ضدیخ دارند که کمک‌شان می‌کند در سرمای شدید زنده بمانند.
- جغد می‌تواند سرش را ۳۶۰ درجه بچرخاند اما نمی‌تواند چشم‌هایش را در حدقه بگرداند.
- پنگوئن تنها پرنده‌ای است که می‌تواند روی خط مستقیم راه برود.
- در میان پرندگان کلاغ‌ها نسبت به بدن‌شان بزرگترین مغز را دارند.
- قلب پرنده‌ها هنگام پرواز تقریبا ۱۰۰۰ بار در دقیقه می‌زند.
شگفتی‌ها و دانستنی‌های جالب علمی: حشرات
- زنبورهای عسل برای تولید ۱ کیلوگرم عسل از بیش از ۴ میلیون گل، شهد می‌گیرند. دانشمندان برآورد می‌کنند که زنبورها برای چنین کاری حدود ۱۵۰,۰۰۰ کیلومتر پرواز می‌کنند.
- هر زنبور عسل کارگر در تمام زندگی خود فقط باندازه یک‌دوازدهم قاشق چای‌خوری عسل تولید می‌کند.
- پروانه‌ها غذا را با پاهای‌شان می‌چشند! آنها در پاهای‌شان حسگرهایی دارند که می‌تواند مزه شهد و غذا را تشخیص دهد.
- مورچه‌ها نسبت به جثه کوچک‌شان بسیار قوی هستند. آنها از قوی‌ترین موجودات دنیا به شمار می‌روند. یک مورچه می‌تواند جسمی ۵۰ برابر سنگین‌تر از خود را حمل کند. مثل این است که یک انسان ۷۰ کیلویی بتواند جسمی به وزن ۳۵۰۰ کیلوگرم را بردارد!
- بزرگترین لانه مورچه که تاکنون کشف شده است، عرضی حدود ۶۰۰۰ کیلومتر داشت! لانه عظیم مذکور که در سال ۲۰۰۰ در آرژانتین کشف شد ۳۳ گله مورچه را در خود جای داده و مجموعه عظیمی متشکل از میلیون‌ها لانه کوچکتر و میلیاردها مورچه کارگر را یکجا جمع کرده بود.
دانستنی‌های جالب علمی: فیزیک
- نور مرئی، یعنی همان نوری که به‌واسطه آن جهان را می‌بینیم، تنها بخش بسیار کوچکی از طیف الکترومغناطیسی است. سایر بخش‌های طیف الکترومغناطیسی از جمله پرتوهای «گاما»، «ایکس»، «فرابنفش»، «فروسرخ» و «امواج رادیویی» از دید ما نامرئی هستند.
- هیدروژن یا عدد اتمی ۱، سبکترین و ساده‌ترین عنصر جهان است.
- هواپیما برای پرواز کردن باید نیروی بالابرنده تولید کند و تولید نیروی بالابرنده در اصل وظیفه بال‌ها است. بال هواپیما را طوری طراحی می‌کنند که فشار هوای زیر بال از فشار هوای روی بال بیشتر باشد تا بتواند هواپیما را رو به بالا هل دهد و آن‌را از زمین جدا کند.
- آب منجمد و جامد (همان یخ) روی آب شناور می‌ماند، زیرا چگالی یخ تقریبا ۱۰ درصد کمتر از چگالی آبِ مایع است. آب جزو معدود موادی است که چگالی آن در حالت جامد کمتر از چگالی آن در حالت مایع است. چنین خاصیتی بسیار مهم است زیرا سبب می‌شود آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها در فصل‌های سرد سال، از بالا یعنی از نواحی سطحی یخ ببندد و در نواحی عمیق‌تر، همچنان به حالت مایع باقی بماند تا جانوران آبزی بتوانند به زندگی‌شان ادامه دهند. اگر چگالی یخ از چگالی آب کمتر می‌بود یا به عبارت دیگر، اگر یخ از آب سنگین‌تر می‌بود، زمستان‌ها یخ رودخانه‌ها و دریاچه‌ها زیر آب می‌رفت و نتیجتاً آب بالا می‌آمد و همان آب نیز بعد از مدتی منجمد می‌شد و کل رودخانه یا دریاچه یخ می‌بست. آنگاه تقریبا همه جانوران و گیاهان درون آب از بین می‌رفتند.
- سوخت نیروگاه‌های هسته‌ایِ فعلی معمولا اورانیوم است. در نیروگاه‌های هسته‌ای با شکافتن اتم‌های اورانیوم، انرژی هسته‌ای و سپس بوسیله آن برق تولید می‌شود. هر قرص اورانیوم که از گردو نیز کوچکتر است، به‌اندازه ۱۰۰۰ کیلوگرم زغال سنگ انرژی تولید می‌کند.
دانستنی‌های جالب علمی: مواد و فلزها
- در روایات اسلامی آقایان فقط به استفاده از انگشتر نقره توصیه شده‌اند. جالب است بدانیم که نقره خاصیت ضدباکتری دارد.
- بیشتر عناصر جدول تناوبی فلز هستند. از بین ۱۱۸ عنصر جدول تناوبی ۹۲ مورد فلز است. لیتیوم سبکترین و اوسمیم سنگین‌ترین فلز است.
- فولاد ۱۰۰۰ بار قوی‌تر از آهن است. البته فولاد عنصر خالص نیست بلکه نوعی آلیاژ است که در تولید آن عمدتاً از آهن و کمی کربن (و گاهی برخی عناصر دیگر) استفاده می‌شود.
- جیوه تنها فلزی است که در دمای عادی یا اصطلاحا در دمای اتاق (۲۰ تا ۲۲ درجه) به‌حالت مایع است. اما اگر دمای هوا به کمتر از منفی ۳۹ درجه سانتی‌گراد کاهش یابد، جیوه به جامد تغییر حالت می‌دهد. جیوه به‌سبب خاصیت انبساط حرارتی ثابت خود و مایع بودنش، برای نشان دادن دما در دماسنج‌های قدیمی استفاده می‌شد. اما در سالهای اخیر به جای جیوه از مواد مصنوعی خاصی استفاده می‌شود که دما را دقیقتر نشان می‌دهند و در مقایسه با جیوه کمتر سمی هستند.
- گالیوم فلزی است که حتی با گرمای دست نیز ذوب می‌شود. دمای ذوب گالیوم ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. لذا در کف دست که دمایش تقریبا ۳۷ درجه است، ذوب می‌شود. بعضی از آلیاژها دمای ذوب به‌مراتب کمتری دارند. مثلا دمای ذوب آلیاژ گالیوم ایندیم قلع ۵ تا ۱۲ درجه سانتی‌گراد است!
جمع‌بندی
آنچه خواندید، تنها گوشه کوچکی از شگفتی‌های آفرینش در موضوعات گوناگون بود. مطالعه عجایب و دانستنی‌های علمی یکی از راه‌های شناخت هستی و اندیشیدن درباره رحمت و حکمت و قدرت خداوند است. ضمنا وقتی درباره دانستنی‌های جالب علمی مطالعه می‌کنید، ممکن است بعضی از آنها بیشتر توجه‌تان را جلب کنند و آنگاه سبب شوند که با جدیت بیشتر در رشته مربوطه به کسب علم بپردازید.
