ویژگی‌های سحابی جغد چیست – M97 – ساختار و موقعیت مکانی

سحابی جغد (M97)

ویژگی‌های سحابی جغد چیست: سحابی جغد (Owl nebula) یا سحابی M97، یک سحابی‌ سیاره‌نما در مجمع‌الکواکب دب اکبر (خرس بزرگ) است. فاصله سحابی جغد (M97) از سیاره ما ۲۰۳۰ سال نوری است. این سحابی با تلسکوپ‌های بزرگ شبیه یک‌جفت چشم جغد دیده می‌شود و به همین سبب آن‌را سحابی جغد نامیده‌اند. هزاران سال پیش ستاره‌ای که اینک در مرکز سحابی جای دارد، با  بیرون پاشیدن گازهای لایه خارجی خود به فضای اطراف، به‌تدریج سحابی جغد را شکل داد. سن سحابی جغد حدود ۸۰۰۰ سال برآورد می‌شود. سحابی جغد با سرعت ۲۷ الی ۳۹ کیلومتر در ثانیه رو به فضای اطرافش منبسط می‌شود. در ادامه، با جزییات بیشتری توضیح می‌دهیم که ویژگی‌های سحابی جغد چیست و این سحابی چگونه تشکیل شده است.

نام‌های دیگر سحابی جغد چیست

سحابی جغد، چون نود و هفتمین شیء آسمانی بود که چارلز مسیه آن را شناسایی کرد، M97 (مخفف Messier 97) نیز نام گرفته است. در کاتالوگ عمومی جدید یا NGC نیز این سحابی را NGC 3587 نامیده‌اند.

عکس ۱. سحابی جغد (علت رنگ متفاوت سحابی‌ در تصاویر مختلف، نوع پردازش رنگ آن است.) 

مطلب مرتبط: سحابی چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟

نحوه پیدایش و ساختار سحابی جغد (M97)

حدود ۸۰۰۰ سال پیش ستاره‌ای که اینک در مرکز سحابی جغد جای دارد، لایه‌های گازی بخش خارجی خود را به بیرون پراکند. طی هزاران سال وزش تدریجی این لایه‌های گازی، ستاره مذکور کوچک‌‌تر شد و به یک ستاره کوتوله سفید داغ تبدیل شد.

جرم این ستاره ۵۵ تا ۶۰ برابر جرم خورشید اما شعاع آن تنها ۴ درصد شعاع خورشید است. دمای آن نیز طبق برآوردها حدود ۱۲۳,۰۰۰ درجه کلوین است. این ستاره اکنون بین دو چشم جغد قابل مشاهده است. درخشش سحابی جغد ناشی از پرتوتابی همین ستاره است.

حدود ۸۰ درصد ستاره‌هایی که با برون‌پاشی گازهای‌شان سحابی‌های سیاره‌نما تشکیل می‌دهند، گاز و غبار را در دو جهت متضاد بیرون می‌پاشند. گازهای ستاره‌‌ سازنده سحابی جغد تقریبا هم‌راستا با خط دید ساکنان زمین فوران کرده‌اند. آن بخش از سحابی که نسبتا تاریک‌تر است و شبیه یک‌جفت چشم به‌نظر می‌رسد، حاوی غبارهایی است که از ستاره مرکزی به بیرون فوران کرده‌اند و چون جلوی نور را گرفته‌اند، آن بخش از سحابی، تاریک به نظر می‌رسد.

یکی از چشم‌های سحابی جغد، تاریک‌تر از دیگری به نظر می‌رسد و آن همان فواره‌ای است که رو به ما ساکنان زمین فوران کرده است. چشمی که تاریکی‌اش کمتر است، در خلاف جهت نگاه ما فوران کرده است.

این سحابی طی بیش از ۷۰۰۰ سال آینده به‌تدریج ناپدید خواهدشد، و کوتوله سفید مرکز سحابی نیز خنک‌تر شده و رنگ خواهدباخت. حدود ۵ میلیارد سال بعد خورشید ما نیز با همین رویه خاموش خواهدشد.

سایر ویژگی‌های سحابی جغد چیست

جرم سحابی M97 حدود ۰.۱۳ جرم خورشیدی و شعاع آن ۰.۹۱ سال نوری است. فاصله سحابی جغد (M97) از زمین ۲۰۳۰ سال نوری است و با سرعت ۲۷ الی ۳۹ کیلومتر در ثانیه رو به فضای اطرافش منبسط می‌شود. طبق برآوردها، سن سحابی حدود ۸۰۰۰ سال نوری است. تصاویر ثبت شده از سحابی جغد (M97) کم‌فروغ‌تر از شکل واقعی آن است، زیرا سحابی جغد بیشتر نور خود را به‌شکل خط طیف سبز منتشر می‌کند.

عکس ۱. سحابی جغد (M97) به رنگ سبز در گوشه بالای چپ و سحابی M108 در گوشه پایین راست تصویر پیداست.

موقعیت مکانی سحابی جغد (M97)

سحابی جغد یکی از کم‌فروغ‌ترین اجرامی است که مسیه کشف کرده است. این سحابی در سال ۱۷۸۱ کشف شد. سجابی جغد، نسبتا بزرگ و درخشش سطحی آن نسبتا کم است، اما در شرایط مساعد جوی و آسمان صاف و در صورت نبود نورهای مصنوعی، با تلسکوپ‌های عادی نیز می‌شود آن را دید. حتی با دوربین‌های دوچشمی بزرگ نیز می‌توان آن‌را در آسمان پیدا کرد. اما برای تشخیص شکل جغدمانند آن، تلسکوپ‌های دست‌کم ۸ اینچی و نسبتا قوی لازم است. جغد و نیز سحابی‌های دمبل (M27)، حلقه (M57) و دمبل کوچک (M76)، چهار سحابی سیاره‌نما در فهرست مسیه هستند.

این سحابی را می‌توان درست پایین کاسه دب اکبر دید. سحابی جغد حدود ۲.۳ درجه به‌سمت شرق و جنوب‌شرقی ستاره مراق و درست در جنوب خطی که مراق را به ستاره فخذ متصل می‌کند جای دارد. کهکشان مارپیچی M 108 را نیز می‌توان در مجاورت آن دید.

در صورت فلکی مار سحابی سیاره‌نما دیگری نیز وجود دارد که بسیار شبیه M97 است؛ به همین علت به آن سحابی جغد جنوبی و یا سحابی PLN 283+25.1 نیز می‌گویند.

جدول ویژگی‌های سحابی جغد (M97)

مطالب مرتبط: ویژگی‌ سایر سحابی‌ها