پلوتون سیاره است یا سیاره کوتوله؟ مطالب جالب درباره پلوتون (پلوتو)

پلوتون سیاره است یا سیاره کوتوله؟

از نظر بسیاری از اخترشناسان، پلوتون سیاره کوتوله است. پلوتون (Pluton) یا پلوتو (Pluto) در سال 1930 کشف شد. پلوتون پیش‌تر نهمین سیاره در منظومه شمسی محسوب می‌شد. اما اکنون از نظر بسیاری از ستاره‌شناسان، پلوتون سیاره کوتوله است. پلوتون دومین سیاره کوتوله نزدیک به خورشید و بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است. از نظر جرم نیز پلوتون پس از سیاره کوتوله اریس (Eris) در رده دوم جای گرفته است.

پلوتون در سال 2006 از رده سیاره‌ها خارج و جزو سیاره‌های کوتوله دسته‌بندی شد

در سال 2006 اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی سیاره را چنین تعریف کرد: سیاره، شی‌ای آسمانی است که اولا دور خورشید می‌چرخد. ثانیا، جرم آن به حدی است که خودگرانشی لازم برای غلبه بر نیروهای جسم سخت را تامین می‌کند و لذا شکل متعادل هیدرواستاتیک (تقریبا گرد) دارد. و ثالثا، اطراف مدار حرکت خود را تمیز کرده است. با این تعریف جدید، پلوتون دیگر جزو سیاره‌ها محسوب نمی‌شد. با تعریف جدید، اکنون بسیاری از اخترشناسان، پلوتون را سیاره کوتوله می‌دانند. اما از نظر عده‌ای از دانشمندان، پلوتون همچنان یک سیاره است.

دانستنی‌ها و مطالب جالب درباره پلوتون (پلوتو)

پلوتون یا پلوتو؟ کدام درست است؟

این جرم آسمانی را در زبان فرانسوی «پلوتون» و در زبان انگلیسی پلوتو می‌خوانند. با توجه به این‌که ابتدا گویش فرانسوی یعنی پلوتون در زبان فارسی رواج یافت، بهتر است از همین تلفظ استفاده شود.

هر چرخش پلوتون دور خورشید، 248 سال طول می‌کشد

هر حرکت انتقالی پلوتون 248 سال زمینی طول می‌کشد. به عبارت دیگر هر سال در پلوتون برابر با 248 سال زمینی است. پلوتون از زمان کشف در 18 فوریه 1930 توسط رصدخانه لوول (Lowell Observatory) تا سال 2006 که جزو سیاره‌‌های کوتوله دسته‌بندی شد، تنها یک‌سوم مسیر خود به دور خورشید را پیموده بود.

نام قمرهای پلوتون: پلوتون پنج قمر دارد

تاکنون پنج قمر برای پلوتون کشف شده است که نام و مشخصات‌شان چنین است:

• قمر کارون (Charon) کشف در سال 1978
• قمر هیدرا (Hydra) کشف در سال 2005
• قمر نیکس (Nix) کشف در سال 2005
• قمر کربروس (Kerberos) یا در ابتدا P4 کشف در سال 2011
• قمر استیکس (Styx) یا ابتدا P5 کشف در سال 2012

پلوتون بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است

پلوتون بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است. ابتدا تصور می‌شد که اریس از پلوتون بزرگ‌تر است، اما اندازه‌گیری‌های دقیق‌تر نشان داد که قطر اریس 2,326 کیلومتر (با ضریب خطای 12 کیلومتر) اما قطر پلوتون 2,372 کیلومتر است (با ضریب خطای 2 کیلومتر). لذا پلوتون بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است.

یک‌سوم پلوتون آب است

یک‌سوم سیاره کوتوله پلوتون را آب منجمد تشکیل داده است. مقدار آب سیاره کوتوله پلوتون سه برابر تمام آب‌های موجود در اقیانوس‌های روی زمین است. دوسوم سیاره کوتوله پلوتون نیز سنگی است. سطح پلوتون را یخ پوشانده است. پلوتون چندین رشته‌کوه، چند دهانه آتشفشانی پراکنده و ناحیه‌های روشن و تاریک نیز دارد.

پلوتون از بعضی از قمرهای منظومه شمسی نیز کوچک‌تر است

قمرهای گانیمد (Ganymede) و تیتان (Titan) و آیو (Io) و ماه (Moon) در منظومه شمسی از پلوتون بزرگ‌تر هستند. قطر پلوتون 66 درصد قطر ماه (قمر زمین) و جرم آن 18 درصد جرم ماه است.

مدار حرکت پلوتون به دور خورشید، دایره‌ کامل نیست

مدار حرکت انتقالی پلوتون دایره کامل نیست. لذا فاصله پلوتون از خورشید از 4.4 میلیارد کیلومتر تا 7.3 میلیارد کیلومتر در تغییر است. به همین علت، پلوتون گاهی از سیاره نپتون به خورشید نزدیک‌تر است.

تاکنون فقط یک فضاپیما از پلوتون دیدن کرده است

فضاپیمای افق‌های جدید (New Horizons) که در سال 2006 به فضا پرتاب شد در 14 ژوئیه 2015 به سمت پلوتون پرواز کرد و تصاویر و اطلاعات بیشتری درباره آن به زمین فرستاد.

پلوتون گاهی اتمسفر دارد

وقتی پلوتون در مدار بیضی‌شکل خود به خورشید نزدیک می‌شود، یخ موجود در سطح آن ذوب می‌شود و اتمسفر نازکی بر فراز آن شکل می‌گیرد که عمدتا از نیتروژن است. اتمسفر پلوتون سپس به‌آرامی این سیاره کوتوله را ترک می‌کند. جو پلوتون همچنین حاوی ریزگردهای متان است که تا ارتفاع 161 کیلومتری از سطح پلوتون بالا می‌رود. متان در اثر تابش آفتاب وامی‌پاشد و به هیدروکربن‌هایی تبدیل می‌شود که روی یخ‌های سطح پلوتون فرود می‌آیند و رنگ آن‌ را تیره می‌کنند. وقتی این سیاره کوتوله از خورشید دور می‌شود، اتمسفر آن دوباره یخ می‌زند و شکل جامد به خود می‌گیرد.

جدول مشخصات پلوتون