پلوتون سیاره است یا سیاره کوتوله؟ مطالب جالب درباره پلوتون (پلوتو)

پلوتون سیاره است یا سیاره کوتوله؟

از نظر بسیاری از اخترشناسان، پلوتون سیاره کوتوله است. پلوتون (Pluton) یا پلوتو (Pluto) در سال ۱۹۳۰ کشف شد. پلوتون پیش‌تر نهمین سیاره در منظومه شمسی محسوب می‌شد. اما اکنون از نظر بسیاری از ستاره‌شناسان، پلوتون سیاره کوتوله است. پلوتون دومین سیاره کوتوله نزدیک به خورشید و بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است. از نظر جرم نیز پلوتون پس از سیاره کوتوله اریس (Eris) در رده دوم جای گرفته است.

پلوتون در سال ۲۰۰۶ از رده سیاره‌ها خارج و جزو سیاره‌های کوتوله دسته‌بندی شد

در سال ۲۰۰۶ اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی سیاره را چنین تعریف کرد: سیاره، شی‌ای آسمانی است که اولا دور خورشید می‌چرخد. ثانیا، جرم آن به حدی است که خودگرانشی لازم برای غلبه بر نیروهای جسم سخت را تامین می‌کند و لذا شکل متعادل هیدرواستاتیک (تقریبا گرد) دارد. و ثالثا، اطراف مدار حرکت خود را تمیز کرده است. با این تعریف جدید، پلوتون دیگر جزو سیاره‌ها محسوب نمی‌شد. با تعریف جدید، اکنون بسیاری از اخترشناسان، پلوتون را سیاره کوتوله می‌دانند. اما از نظر عده‌ای از دانشمندان، پلوتون همچنان یک سیاره است.

دانستنی‌ها و مطالب جالب درباره پلوتون (پلوتو)

پلوتون یا پلوتو؟ کدام درست است؟

این جرم آسمانی را در زبان فرانسوی «پلوتون» و در زبان انگلیسی پلوتو می‌خوانند. با توجه به این‌که ابتدا گویش فرانسوی یعنی پلوتون در زبان فارسی رواج یافت، بهتر است از همین تلفظ استفاده شود.

هر چرخش پلوتون دور خورشید، ۲۴۸ سال طول می‌کشد

هر حرکت انتقالی پلوتون ۲۴۸ سال زمینی طول می‌کشد. به عبارت دیگر هر سال در پلوتون برابر با ۲۴۸ سال زمینی است. پلوتون از زمان کشف در ۱۸ فوریه ۱۹۳۰ توسط رصدخانه لوول (Lowell Observatory) تا سال ۲۰۰۶ که جزو سیاره‌‌های کوتوله دسته‌بندی شد، تنها یک‌سوم مسیر خود به دور خورشید را پیموده بود.

نام قمرهای پلوتون: پلوتون پنج قمر دارد

تاکنون پنج قمر برای پلوتون کشف شده است که نام و مشخصات‌شان چنین است:

• قمر کارون (Charon) کشف در سال ۱۹۷۸
• قمر هیدرا (Hydra) کشف در سال ۲۰۰۵
• قمر نیکس (Nix) کشف در سال ۲۰۰۵
• قمر کربروس (Kerberos) یا در ابتدا P4 کشف در سال ۲۰۱۱
• قمر استیکس (Styx) یا ابتدا P5 کشف در سال ۲۰۱۲

پلوتون بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است

پلوتون بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است. ابتدا تصور می‌شد که اریس از پلوتون بزرگ‌تر است، اما اندازه‌گیری‌های دقیق‌تر نشان داد که قطر اریس ۲,۳۲۶ کیلومتر (با ضریب خطای ۱۲ کیلومتر) اما قطر پلوتون ۲,۳۷۲ کیلومتر است (با ضریب خطای ۲ کیلومتر). لذا پلوتون بزرگ‌ترین سیاره کوتوله منظومه شمسی است.

یک‌سوم پلوتون آب است

یک‌سوم سیاره کوتوله پلوتون را آب منجمد تشکیل داده است. مقدار آب سیاره کوتوله پلوتون سه برابر تمام آب‌های موجود در اقیانوس‌های روی زمین است. دوسوم سیاره کوتوله پلوتون نیز سنگی است. سطح پلوتون را یخ پوشانده است. پلوتون چندین رشته‌کوه، چند دهانه آتشفشانی پراکنده و ناحیه‌های روشن و تاریک نیز دارد.

پلوتون از بعضی از قمرهای منظومه شمسی نیز کوچک‌تر است

قمرهای گانیمد (Ganymede) و تیتان (Titan) و آیو (Io) و ماه (Moon) در منظومه شمسی از پلوتون بزرگ‌تر هستند. قطر پلوتون ۶۶ درصد قطر ماه (قمر زمین) و جرم آن ۱۸ درصد جرم ماه است.

مدار حرکت پلوتون به دور خورشید، دایره‌ کامل نیست

مدار حرکت انتقالی پلوتون دایره کامل نیست. لذا فاصله پلوتون از خورشید از ۴.۴ میلیارد کیلومتر تا ۷.۳ میلیارد کیلومتر در تغییر است. به همین علت، پلوتون گاهی از سیاره نپتون به خورشید نزدیک‌تر است.

تاکنون فقط یک فضاپیما از پلوتون دیدن کرده است

فضاپیمای افق‌های جدید (New Horizons) که در سال ۲۰۰۶ به فضا پرتاب شد در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ به سمت پلوتون پرواز کرد و تصاویر و اطلاعات بیشتری درباره آن به زمین فرستاد.

پلوتون گاهی اتمسفر دارد

وقتی پلوتون در مدار بیضی‌شکل خود به خورشید نزدیک می‌شود، یخ موجود در سطح آن ذوب می‌شود و اتمسفر نازکی بر فراز آن شکل می‌گیرد که عمدتا از نیتروژن است. اتمسفر پلوتون سپس به‌آرامی این سیاره کوتوله را ترک می‌کند. جو پلوتون همچنین حاوی ریزگردهای متان است که تا ارتفاع ۱۶۱ کیلومتری از سطح پلوتون بالا می‌رود. متان در اثر تابش آفتاب وامی‌پاشد و به هیدروکربن‌هایی تبدیل می‌شود که روی یخ‌های سطح پلوتون فرود می‌آیند و رنگ آن‌ را تیره می‌کنند. وقتی این سیاره کوتوله از خورشید دور می‌شود، اتمسفر آن دوباره یخ می‌زند و شکل جامد به خود می‌گیرد.

جدول مشخصات پلوتون