ویژگی‌های کهکشان آفتابگردان – NGC 5055
هکشان آفتابگردان (NGC 5055 یا M63)
آفتابگردان یا گل آفتابگردان (Sunflower galaxy)، کهکشان مارپیچی درخشانی در صورت فلکی سگان شکاری است که ۳۷ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و قدر ظاهری آن ۹.۳ است و ضمنا عضو گروه کهکشانی M51 است؛ گروهی که کهکشان معروف گرداب (M51) نیز عضوی از آن محسوب می‌شود. کهکشان آفتابگردان حدود ۴۰۰ میلیارد ستاره دارد و قطر آن ۱۳۰,۰۰۰ سال نوری است. این کهکشان را M63 یا NGC 50500 نیز نامیده‌اند. در این مطلب، به ویژگی‌های کهکشان آفتابگردان اشاره خواهدشد.
سایر نام‌ها
کهکشان آفتابگردان در کاتالوگ مسیه، M63 (مخفف Messier 63) نام دارد و در کاتالوگ عمومی جدید آن‌را NGC 5055 نامیده‌اند.
تصویر ۱. عکسی از کهکشان آفتابگردان (M63 یا NGC 5055) و منطقه زرد درخشان در مرکز آن
مطلب مرتبط: کهکشان چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
ویژگی‌های کهکشان آفتابگردان (NGC 5055 یا M63)
آفتابگردان کهکشان بزرگی است؛ قطر آن ۱۳۰,۰۰۰ سال نوری است و بیش از ۴۰۰ میلیارد ستاره دارد. در ادامه، به برخی از ویژگی‌های NGC 5055 یا M63 از جمله به ساختار و اجرام آسمانی آن اشاره می‌شود.
ساختار کهکشان
یکی از مشخصه‌های کهکشان آفتابگردان منطقه زرد درخشان مرکز آن و نیز بازوهای مارپیچی بلندی است که با مناطق ستاره‌زای فعال و نوارهای غباری تیره درهم آمیخته‌اند. هنگام رصد این کهکشان با طول‌موج فروسرخ، مشخص شد که دو بازوی مارپیچی دارد. در منطقه درونی کهکشان M63 بازوهای مارپیچی حول هسته، فشرده‌تر هستند و با پیش‌روی به‌سمت بیرون، بازتر شده‌اند. کهکشان آفتابگردان (M63) چندین منطقه ستاره‌فشان درخشان دارد که در اصل، سحابی‌هایی گسیلشی در بازوهای مارپیچی منطقه بیرونی آن هستند.
بازوها ناممتد و تکه‌تکه‌اند و این قطعات گویی در سراسر کهکشان پخش شده‌اند. به‌همین علت M63 گونه خاصی از کهکشان‌های مارپیچی است که به آن‌ها کهکشان‌های مارپیچی کُرک‌دار (flocculent spiral galaxy) می‌گویند. حدود ۳۰ درصد کهکشان‌های مارپیچی، کرک‌دار هستند و فقط ۱۰ درصدشان مارپیچ‌های بزرگ دارند و مابقی عمدتاً چندبازویی هستند.
تصویر ۲. عکسی از M63 یا NGC 5055 و منطقه زرد درخشان در مرکز آن
مطلب مرتبط: سحابی چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
رصد کهکشان
کهکشان آفتابگردان با دوربین چشمی به‌سختی دیده می‌شود. با تلسکوپ بازتابی ۳.۱ اینچی می‌توان کهکشان بودنش را تشخیص داد اما جزئییات و بازوهای مارپیچی آن آشکار نمی‌شود. تلسکوپ ۶ اینچی، هسته درخشان کهکشان و توده‌های ابری حول هسته را نشان می‌دهد، اما برای مشاهده ساختار مارپیچی کهکشان، تلسکوپ ۸ اینچی یا بزرگتر از آن لازم است.
عضویت در گروه کهکشانی M51
آفتابگردان با کهکشان گرداب و نیز با دست‌کم شش کهکشان کوچکتر پیوند گرانشی دارد و به‌همین علت آن‌ها را گروه M51 نامیده‌اند. اجرام آسمانی NGC 5023 و NGC 5229 و کهکشان نامنظم UGC 8331 نیز عضو این گروه هستند.
همسایگان
آفتابگردان یکی از چهار کهکشان مسیه در صورت فلکی سگان شکاری است و سه مورد بعدی گرداب (M51)، چشم گربه (M94) و M106 هستند. آفتابگردان کهکشان درخشانی است و در مقایسه با کهکشان بزرگ گرداب (M51) فقط اندکی کم‌فروغ‌تر است.
مطلب مرتبط: ستاره چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
اطلاعات بیشتر درباره NGC 5055 یا M63
- کهکشان آفتابگردان در ۱۴ ژوئن ۱۷۷۹ توسط پیِر مِشان، همکار چارلز مسیه کشف شد و چون شصت‌وسومین شیء آسمانی بود که مسیه آن‌را در فهرست کاتالوگ خود ثبت کرد، M63 (مخفف Messier 63) نام گرفت.
- برخی از ویژگی‌های M63 یا NGC 5055 شاید نتیجه برهم‌کنش آن با کهکشان مجاورش بوده باشد. حاشیه‌های کهکشان بسیار در فضای اطراف گسترش یافته‌اند، طوری که اندازه فعلی کهکشان، دوبرابر اندازه واقعیش است.
- در ۱۹۷۹ میلادی در هاله M63 قطعه کم‌فروغی به‌شکل یک کمان بزرگ شناسایی شد اما مشخص نبود که آیا از نظر فیزیکی بخشی از خود کهکشان است یا نه، تا اینکه مطالعات اخیر نشان دادند قطعه مذکور بخشی از خود M63 است و احتمالا در اثر ادغام آن با کهکشان‌های اقماری کوتوله و بسیار کوچکتر در گذشته‌های دور پدید آمده است. حلقه یادشده شاید مجموعه‌ای از ستاره‌های یک کهکشان کوچکتر است که طی بیش از ۵ میلیارد سال گذشته تدریجاً به M63 متصل شده است. این بخش را می‌توان حول قرص آفتابگردان دید. تاب‌خوردگی قرص M63 نشان می‌دهد که چنین ادغامی اتفاق افتاده است.
- مطالعات نشان می‌دهند که M63 در دل خود سیاه‌چاله بسیار بزرگی دارد که جرم آن حدود ۳۰ میلیون برابر جرم خورشید است.
- نواحی بیرونی M63 چنان سریع در حال چرخشند که اگر ماده تاریک نمی‌بود، این کهکشان از هم می‌پاشید.
جدول ویژگی‌های کهکشان آفتابگردان
| سایر نام‌ها | Sunflower galaxy, Messier 63, M63, NGC 5055 |
| صورت فلکی | سگان شکاری (Canes Venatici) |
| فاصله از زمین | ۳۷ میلیون سال نوری |
| تعداد ستارگان | ۴۰۰ میلیارد |
| بُعد | ۱۳h 15m 49.3s |
| میل | +۴۲°۰۱’۴۵” |
| قدر ظاهری | ۹.۳ |
| ابعاد ظاهری | ۱۲’.۶ x 7’.۲ |
| شعاع کهکشان | ۶۷,۵۰۰ سال نوری |
| سرخ‌گرایی (Redshift) | ۴۸۴ کیلومتر در ثانیه |
مطالب مرتبط: ویژگی سایر کهکشان‌ها
| آفتابگردان | آندرومدا | چرخ گاری | چشم گربه (کهکشان) | |
| شبح | گرازماهی (پنگوئن) | گرداب | ||
مطالب مرتبط: ویژگی سحابی‌ها
| اسکیمو | جبار (شکارچی) | جغد | حباب | خرچنگ |
| رتیل | سر اسب | عقاب | عنکبوت قرمز | کیسه زغال |